Türkiye, Avrupa'nın havası en kirli ülkeleri arasında yer alıyor
Dyson'ın ilk Küresel Hava Kalitesi Bağlantılı Veri projesi, 2,5 milyondan fazla Dyson hava temizleyiciden alınan iç mekân hava kalitesi verilerini inceledi.
Ülkelerin üçte ikisinde 2022 yılında yıllık ortalama iç mekân PM2.5 seviyeleri dış mekâna kıyasla daha yüksek. Türkiye'de genel olarak iç mekân hava kirliliği dış mekân hava kirliliğinden daha düşükken, bir metropol olan İstanbul'da tam tersi bir durum söz konusu; iç mekân havası dış mekân havasından daha kirli. Tüm ülkelerin aylık ortalama iç mekân PM2.5 seviyesi, yılın en az 6 ayı boyunca DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) maruziyet kılavuzunun uzun vadeli seviyesini aştığı tespit edildi. Ulusal ortalama veriler, Aralık ayında DSÖ kılavuzunun 5,5 katına ulaşırken; İstanbul iç hava kalitesinin, Şubat ayında DSÖ ortalamasının 5 katına ulaşıyor. Aralık, Ocak ve Mart aylarında ise neredeyse 5 katına çıkıyor. Kış mevsimi tüm bölgelerde hava kalitesi anlamında en kirli mevsim olurken, Türkiye için Aralık ayı hava kirliliğinin en fazla görüldüğü dönem. Ortalama 24 saatlik bir dönemde, havası en kirli zaman aralığı (PM2.5), insanların genellikle evlerinde oldukları ve dolayısıyla bu yüksek kirletici seviyelerine maruz kaldıkları zamanlara; yani akşam 18.00 ile gece yarısı arasına denk geliyor. Dünya genelindeki Dyson hava temizleyici kullanıcılarının yalnızca yüzde 8'i, bu hava kalitesi sorunlarına en iyi şekilde yanıt vermek için makinelerini otomatik modda kullanıyor. Türkiye'deki kullanıcıların sadece yüzde 3,31'i cihazlarını otomatik modda kullanıyor.İstanbul, 11.01.2024 Dyson bugün, ilk Küresel Hava Kalitesi Bağlantılı Veri projesi projesinin sonuçlarını açıkladı. Proje, 2022'den 2023'e kadar 2,5 milyondan fazla Dyson hava temizleyici tarafından toplanan iç mekân hava kalitesi verilerini analiz ederek kirliliği; gaz, partikül ve kirleticilere ayırarak, günler, aylar, mevsimler ve tüm yıl boyunca trendlerin profilini çıkarttı. Araştırma, dünyanın dört bir yanındaki gerçek evlerdeki hava kalitesini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyuyor. Veriler, MyDyson uygulamasına bağlı Dyson hava temizleyicilerden geliyor; veri hacmi yarım trilyon veri noktasını aşıyor ve iç mekân hava kirliliğinin anlaşılmasına ve farkındalık yaratılmasına yardımcı olmak için küresel olarak iç mekân hava kalitesinin kesin bir haritasını çıkarıyor.
Bu proje, çok sayıda veriden yola çıkarak iki tür kirleticiye odaklanıyor: PM2.5 ve Uçucu Organik Bileşikler (VOC'ler). PM2.5, tipik bir insan saçının 1/25'i kadar olan 2,5 mikron çapındaki partikülleri ifade ediyor. Bu partiküller çıplak gözle görülemiyor ve solunabiliyor. Kaynaklar arasında; odun sobaları, gazlı pişirme ve ısıtma sistemleri, polenler, evcil hayvan tüyleri ve toz bulunuyor. VOC'ler ise, temizlik veya yemek pişirme gibi faaliyetlerin yanı sıra deodorant ve vücut spreyi, mum, mobilya ve döşeme gibi ürünlerden yayılabilen Benzen ve Formaldehit gibi gaz kirleticileri ifade ediyor.
Dyson Hava Temizleme Mühendislik Direktörü Matt Jennings, “Bağlantılı hava kalitesi verilerimiz, dünyanın dört bir yanındaki evlerde iç mekân hava kirliliğinin gerçek sorunlarını anlamamızı sağlıyor. Bu bize Dyson hava temizleyicilerin kullanıldığı gerçek ortamlarda yaşanan kirlilik problemini doğrudan anlama ve problemin üstesinden gelmek için daha iyi teknolojiler tasarlama imkânı sunuyor.” dedi.
Londra Üniversitesi Akademisi’nde Yoğun Bakım Bölümü Başkanı ve Dyson'ın Bilimsel Danışma Kurulu Başkanı Profesör Hugh Montgomery ise; “Hepimiz hava kirliliğinin açık havada yaşanan bir sorun olduğunu düşünüyoruz. İç mekân hava kirliliği araştırmaları giderek artıyor ancak henüz yeterince gelişmedi. Dyson'ın araştırmasının sonuçları, dünya genelinde evlerdeki gerçek kirlilik seviyeleri hakkında değerli bir fikir vererek günlük, aylık ve mevsimsel kirlilik seviyelerini anlamamıza yardımcı oluyor. Dyson verileri inanılmaz derecede güçlü bir eğitim aracı ve olumlu etki yaratma noktasında sayısız fırsat sunuyor. Çevremizdeki kirliliği anlamak, kirliliğe maruz kalmamızı azaltmanın ilk adımıdır" dedi.
İstanbul'da iç mekânlar dış mekânlara göre daha kirli!
P.M2.5 değerleri incelendiğinde, çoğu ülkede iç mekân hava kirliliğinin dış mekân hava kirliliğinden daha yüksek olduğu görülüyor. Türkiye'de genel olarak iç mekân hava kirliliği dış mekân hava kirliliğinden daha düşükken, araştırma sonuçlarına göre bir metropol olan İstanbul'da tam tersi bir durum söz konusu ve iç mekân havası dış mekân havasından daha kirli. İstanbul, araştırmadaki şehirler arasında en yüksek P.M2.5 değerlerine sahip 10. şehir olarak sıralanıyor.
En yüksek kirlilik seviyeleri kış aylarında görülüyor!
Kış aylarında evlerimizde daha fazla zaman geçiriyoruz. Yıl boyunca da zamanımızın yüzde 90'ını evde, işte veya boş zamanlarımızda iç mekânlarda geçiriyoruz. Dyson hava temizleyici verileri, kış döneminin küresel olarak en kirli mevsim olduğunu gösteriyor. Daha soğuk hava, pencereleri kapalı tuttuğumuz ve muhtemelen gazlı, odun sobası gibi yöntemlerle ısındığımız anlamına geliyor. Bununla birlikte araştırmada yer alan tüm ülkeler en kirli zamanlarını kış aylarında yaşıyor.
Araştırmaya göre, Türkiye için hava kirliliğinin en yüksek olduğu ay Aralık iken, İstanbul için bu, Şubat ayı... İstanbul'un yıllık ortalama PM2.5 seviyesinin DSÖ yıllık maruziyet kılavuzunun dört katı olduğu görülüyor. Ulusal ortalama veriler, Aralık ayında DSÖ kılavuzunun 5,5 katına ulaşırken; İstanbul iç mekân hava kalitesi verilerinde Şubat ayında DSÖ maruziyet kılavuzunun 5 katına ulaşıyor ve Aralık, Ocak ve Mart aylarında neredeyse 5 katına ulaşıyor.
Türkiye, PM2.5 yıllık ortalamasında Avrupa'nın havası en kirli ülkesi!
Dyson bağlantılı hava temizleyicilerden 2022 yılı boyunca elde edilen verilere küresel olarak bakıldığında, ülkeler ortalama PM2.5 seviyelerine göre sıralandığında bazı şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıkıyor. İncelenen tüm ülkelerde iç mekân PM2.5 yıllık ortalamalarına bakıldığında, DSÖ yıllık maruziyet kılavuzunun (5 µg/m3) pek çok ülke tarafından aşıldığı görülüyor. (Hindistan 11 kat, Çin 6 kat, Türkiye ve BAE 4 kat, Güney Kore, Romanya, Meksika, Hong Kong SAR ve İtalya ise 3 kat) Ülkelerin P.M 2.5 değerleri yıllık olarak incelendiğinde Türkiye; Hindistan, Çin, BAE, Güney Kore, Romanya, Meksika, Hong Kong SAR, İtalya, Polonya ile birlikte en yüksek değerlere sahip 10 ülke arasında yer alıyor ve dünyada 3. sırada konumlanıyor. Türkiye, aynı zamanda Avrupa ülkeleri arasında en yüksek P.M 2.5 değerine sahip ülke konumunda bulunuyor. Avrupa'da Türkiye'yi Romanya (6.), İtalya (9.) ve İspanya (14.) takip ediyor.
Türkiye en yüksek VOC değerlerine sahip ülkeler arasında…
PM2.5'in aksine, Dyson hava temizleyicilere göre yıllık VOC seviyeleri en yüksek olan ülkeler Avrupa ülkeleri olarak görülüyor. Avusturya listenin başında yer alırken onu Romanya, Almanya, İsviçre, Polonya ve Türkiye takip ediyor. İtalya 8. ve İrlanda 10. sırada yer alıyor. Ortalama yıllık PM2.5 için üst sıralarda yer alan Tayland, BAE, Tayvan, Malezya, Hong Kong SAR ve Güney Kore gibi birçok ülke, yıllık VOC seviyelerine bakıldığında listenin ilk yarısında yer almazken, ABD, Fransa, İspanya ve Danimarka daha üst sıralarda yer alıyor.
Benzer şekilde, Avrupa şehirleri de diğer bölgelere kıyasla iç mekânlarda yüksek VOC seviyelerine maruz kalıyor. Münih en üst sırada bulunan şehir olurken onu Pekin, Köln, Berlin ve Viyana takip ediyor. Sadece Pekin hem yıllık PM2.5 hem de VOC için ilk beş şehir arasında yer alırken, Delhi, İstanbul, Şangay ve Mexico City her iki kirletici türünün ortalama seviyesi için ilk onda yer alıyor.
İç mekân VOC seviyeleri sıralamasına göre ilk 10 Avrupa ülkesi Avusturya, Romanya, Almanya, İsviçre, Polonya, Türkiye, Hindistan, İtalya, Çin ve İrlanda olarak ortaya çıkıyor.
Akşam kirliliği günün diğer saatlerinden daha yüksek!
İncelenen 37 ülkeden 30'unda, iç mekân PM2.5 seviyeleri akşam ve gece saatlerinde en yüksek seviyeye ulaşırken; bu da insanların çoğunun işte, okulda veya başka bir yerde olmak yerine evlerinde geçirdikleri zamana denk geliyor. Bu nedenle, Dyson hava temizleyicilerden alınan veriler, bu daha uzun ve daha kirli dönemin evlerde PM2.5'e maruz kalmanın artmasına neden olabileceğini gösteriyor. Küresel olarak en yoğun saatler çoğu coğrafyada akşam 6 ile gece yarısı arasında yer alırken Güney Doğu Asya'da (Tayland, Filipinler, Hindistan) en kirli saatler sabah 7 ile öğlen arasına denk geliyor. Güney Kore ve Meksika, sırasıyla gece yarısı ile sabah 7 ve sabah 9 ile öğleden sonra 3 arasında en yüksek kirlilik seviyelerinin görüldüğü diğer iki önemli istisna oluyor.
Tipik 24 saatlik dönemde, bazı coğrafyalar günün yüzde 50'sinden fazlasını Dünya Sağlık Örgütü'nün PM2.5 için tavsiye ettiği günlük maruziyet kılavuzunun (15 µg/m3) üzerinde geçiriyor. Bu ülkeler arasında Çin, Hindistan, Güney Kore, Meksika, BAE ve Türkiye bulunuyor. Şangay, Pekin, Shenzhen, Delhi, Mumbai, Viyana, Mexico City, Dubai ve İstanbul'daki evlerin tümü de 2022 yılı boyunca 24 saatlik sürenin yüzde 50'sinden fazlasını DSÖ kılavuzlarının üzerinde geçiriyor. Berlin, Roma, Milano, Madrid ve Polonya ve Romanya'daki ulusal ortalamanın tamamı, bir günün bir kısmını günlük PM2.5 maruziyeti için DSÖ kılavuzlarını aşarak geçirdiğini gösteriyor.
Otomatik modun küresel olarak düşük kullanımı…
Küresel olarak, Dyson hava temizleyicilerinin sadece yüzde 8'i zamanın dörtte üçünden fazlasını otomatik modda (makinenin hava kalitesini sürekli olarak izlediği ve değişen kirlilik seviyelerine otomatik olarak yanıt verdiği mod) geçiriyor; bu da dünyanın dört bir yanındaki evlerde Dyson hava temizleyicilerinin evlerdeki kirlilik olaylarını otomatik olarak yönetmek için kullanılmadığını gösteriyor. ABD, otomatik moddaki temizleyicilerin oranında (%14) başı çekerken, Şikago şehir listesinin başında yer alıyor ve onu New York, Toronto ve Los Angeles takip ediyor. Türkiye'deki kullanıcılar hava temizleyici cihazları çoğunlukla manuel modda kullanmayı tercih ederken, otomatik modda kullananların oranının oldukça düşük olduğu gözleniyor.