“Gazetecilik, popüler kültüre kurban ediliyor”“Yeni bir gazetecilik çağı başlatmalıyız”Anadolu Basın Birliği’nin 22. Olağan Kongresi’nde gazeteciliğin sorunları, Anadolu’dangelen gazeteciler tarafından tartışıldı. Mini bir çalıştay şeklinde gerçekleştirilen etkinliktesıkıntılar ve çözüm yöntemleri konuşuldu.Anadolu Basın Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Serkan Arslan, kongrede yaptığıkonuşmada, sorunların bütün gerçekliği ile analiz edilmesi gerektiğini belirterek, “Okumanındeğil, görsellerin ve dinletinin revaçta olduğu bir dönemde, kopyalanabilir, çoğaltılabilirgazetecilik ve habercilik hızla artıyor.Önce bu tespiti kabullenip yeni bir gazetecilik çağıbaşlatmanın gerekliliğini yapmalıyız.”dedi.Arslan, konuşmasında basın sektörünün sorunları ile ilgili şu görüşleri dile getirdi.Gazeteci nedir?Gazetecilik, olayların, olguların, fikirlerin ve insanların etkileşimiüzerine toplumu en doğru biçimde bilgilendiren raporların oluşturulması, bu raporlarınyayınlanması ve dağıtımı işidir. Bir isim olarak gazetecilik mesleği, bilgi toplama yöntemlerive editoryal edebi tarzlar için geçerlidir. Bir olayı haber diline dökerek yazılı, görüntülü ya dasesli olarak topluma aktaran kişiye gazeteci denir.Var olan bir gerçekliği tüm verileriyle analiz edip hakikate kavuşturmak gazeteciliğin tamtanımı olmasa da bu mesleğin onurudur.Yaşar Kemal, 1980 darbe dönemi sonrası bir general hakkında “bunlar hep yoksulluğuyazıyor” demesi üzerine şu sözleri kullanıyor.‘Bir ülkede yoksulluk varsa onu yazmayan yazar değil insan bile olamaz’
Tanımlar, uygulanış şekillerini ve evrilmiş halleriyle günümüzde kendi tanımı dışında herşeye benzeyen bu mesleğin yeniden eski onurlu yapısına kazandırılmasının önündeki engelleritespit etmeli, önlemler almalı ve güçlü bir yapıya kavuşturulması için kanun tasarıçalışmalarına tüm meslek gönüllüleri kayıtsız şartsız katılmalıdır. Ortak bir bilinç olmadanbireysel menfaatlerle bütün gazetecilerin zarar göreceği anlatılmalıdır.1. Fenomenler (X üzerinden)Kopyalanabilir haber ağı ile doğruluğu araştırılmayan bilgiler çok kısa bir süre içinde yayılıpkaos ortamı yaratacak potansiyele sahiptir. Bu durumun yaygınlaşması haberlerin doğruluğukonusunda bulanık bir ortam yaratacaktır. İçine doğru katılmış bir yalan kuşağında artık haberniteliğini kaybetmiş dedikodu kulisleri oluşacak ve gerçek haberciliğin akıbeti karanlıkolacaktır.
2. Youtuber (Youtube üzerinden)
Araştırma yapma gereği duymadan sadece bir söylenti ile şahıslar, şirketler, kamu tüzelyapıları üzerine yapılan değerlendirmeler ile karalama yapılması mesleki dezenformasyonyaratmaktadır.
3. Amacı Belirsiz butik web siteleri üzerindenKopyalama ve alıntı yöntemleriyle açılan web siteleri üzerinden haberi yapan, araştıran,hazırlayan tarafa hiçbir telif hakkı doğurmaksızın haber paylaşma adı altında emek hırsızlığıyapılmaktadır. Hangi odaya ya da mesleki gruba bağlı olduğu belli olmayan bu butik siteleryayın akışı üzerinden sırf veri paylaşımı yapılarak haksız pay kazancı elde etmektedir. Hangiamaca hizmet ettiği belirlenemeyen bu siteler denetimsiz yapılarıyla tehlike oluşturmaktadır.4. Dijital içerik üreticili adı altında yapılan paylaşımlarBir videoyu ya da bir araştırma konusunu veri tabanına indirip kendi sosyal ağlarındapaylaşılarak üretici olduğunu iddia eden bu oluşumlar sadece haberi değil aynı zamandagazetecinin haberi kendi ağı üzerinden yaymasını da engellemektedir. Yüksek takipli sosyalmedya araçlarıyla haberi yapanın haberi yayandan daha az ilgi görmesi araştırmacı yazar vegazetecilerin amaçsızlaştırılmasına sebep olmaktadır.5. Sosyal medya muhabirliğiSayıları giderek artan bu yapının meydanlarda istedikleri gibi soru sorma ve yönlendiricidemeçler verme özgürlüğü nelere sebebiyet doğuruyor? Yönlendirilmiş ve adeta labirentsistemi içinde vatandaşı küçük düşürücü sorularla halkı olduğundan daha küçültücü verencide edici bir duruma düşüren muhabir tekniğiyle yayınları bütün dünyaya servis ediliyor.Bu yanıltıcı gerçeklikle toplum içeresinde özellikle emekli kitlenin toplum tarafındanötelenmesi cahil olarak addedilmesi sağlanıyor. Sırf izleme oranının yükseltilmesi ve kâramacı güden bu ve bunun gibi paylaşımlar ile Türk halkı kendi içine çöken bir bina modelindenezaketten ve birbirine olan özsaygısından koparılıyor. Sosyal çürüme etkisinin dijitalle dahahızlı yaygınlaşmasının önü açılıyor.
6. Yerel de parçalanmış sokak ağzı gazetelerGetirilen yeni şartlarla taban limitli sigortalı çalıştırma zorunluluğu, Google üzerindentıklanma sayısı ile yerel gazeteciliğin kapısına kilit vuruluyor. Reklam ve gelir kaygısıyladoğru haber ve vatandaşı bilinçlendirme görevi yerini ekmek telaşına ve ayakta kalabilmemücadelesine bırakıyor.
Tanısı konulmayan bir yaranın çaresi bulunamaz. Bu yüzden öncekanayan yaranın herkes tarafından görülmesini sağlamalıyız.
Enformasyon çağı olarak nitelendirilen bu çağda bilgi akışı bir araştırmanın karşılığı olmaktançok fiskos masasından çıkma, bir rivayetle kopyala yapıştır tekniği ile yaygınlaşıyor.
Okumanın değil, görsellerin ve dinletinin revaçta olduğu artık gözden kaçırılmayacak birgerçek halini aldı. Önce bu tespiti kabullenip yeni bir gazetecilik çağı başlatmanıngerekliliğini yapmalıyız.Kopyalanabilir, çoğaltılabilir gazetecilik ve habercilik hızla artıyor.
Trend gazetecilik ile bizden ne isteniyor?Haberin kenarına bir fotoğraf veya video yerleştirilip, “Ayrıntılar Birazdan” mesajı oluşanhaberi, hızlı bir şekilde yaymalısınız. Haberi doğrulatmak için vaktiniz yok. Hatayı göze mialmalısınız, geride mi kalmalısınız? Artık kelimeleri ustaca kullanan tecrübeli gazetecilerin dedönemi bitiyor. Önemli olan; dijital dünyada görünür olmanızı sağlayan metni yazmanız.Google’ın sizi indeksleyeceği ve göstereceği şekilde hazırlamalısınız metninizi. Trend anahtarkelimeler kesinlikle metninizde yer almalı.Örnek: sokak röportajları adı altında yayınlanan görüntüleri hepimiz izliyoruz. Bu gerçek.Ama hakikat bu mudur?Meydanlarda elinde mikrofonla gezinirken bilgi konusunda eksikliği her haliyle belli olan birvatandaşın ağzından çıkan birkaç cümleyle alay konusu edilmesi ya da mevcut iktidarkonusunda taraflı sözleriyle sosyal medya canavarları önünde parçalatılması gazeteciliğin etikkavramını ortadan kaldırmıştır.Elinde kayıt cihazı olan herkes rakibiniz.Peki kimdir bunlar? Ne yapmaya çalışıyorlar?Bu röportajları yapan yayıncıların neden bir kütüphanenin önünde ya da üniversitelerde, birtiyatronun çıkışında, bir sanat okulunun öğrencileri içinde gezinmediğini düşünmemizgerekiyor. Cehaletiyle alay edilen toplumun bütün kaleleriyle bu durumdaymış izlenimininamacı nedir? Daha çok izlenme, beğenilme düşüncesiyle kâr amaçlı bu yapıların bir an önceengellenecek önlemlerin alınması gerekiyor.Yerel gazetecilikteki sorunlar bitmiyor.Kâğıda basılı gazeteler, hızlı bir şekilde yerini dijital yayınlara bırakıyor. Teknolojikgelişmeler, gazeteciliği de değiştiriyor.Yeni dönemde haber odaklı bakış, usta kalemlerden eşsiz makaleler, haber atlatmalar,araştırmacı gazetecilik, geride kalacak.Trafik alacak metinler hazırlayan içerik yazarlarına bakıyor gazeteler. Yazı işleri müdürününyerini SEO uzmanları almış.Haber müdürlerinin yerinde trafik analistleri, editörlerin yerinde yazılımcılar...
Yeni resmi ilan düzenlemesi sonrası, gazeteler internet sitelerinde sadece bu konuyaodaklanmış durumda.Gazeteci artık popüler bir kuşağın şakşakçısı olmuş durumda. Ayrıntılar birazdan diye atılanbaşlıklar ile tıklanmak için ne bulunursa paylaşılıyor.Ne yapmamız gerekiyor?Kopyalanamaz haberler üretmemiz gerekiyor.Orijinal ve üretken haberler ile ilk haliyle üretken, analiz edilebilir, araştırmacı haberler içingerekli düzenlemenin yapılabilmesi amacıyla sitemkâr sözler söylemek yerine talepkârolmamız gerekiyor.Siyaset, bürokrasi, belediyeler, şirketler, iştirakler, kamu kurumları, gibi etkin ve hayatıniçinde olan bu yapılarla birlikte hareket etmeliyiz. Paydaşlık kültürü içinde bir bütününparçaları olduğumuzu birbirimize hatırlatmamız gerekiyor. Gazeteciliğin tanımlanması yeni,geliştirilebilir, üretken, orijinal bir enformasyon çağı için tüm gazeteciler birleşmelidir