<p><em><strong>“2021 yılında vergi artışı yok.” Bu cümle sizin için gerçeklik taşıyor mu? Plan ve Bütçe Komisyonu’nda konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, gelecek senenin bütçesinin sunumunu yaparken söyledi.</strong></em></p>
<p>Sokağa çıksanız ve rastgele birini çevirseniz ve bu cümleyi paylaşsanız, yüzde 99’dan ‘hayatta inanmam’ tepkisi alırsınız. Bilgisiz olanlar, bu ülkede yaşamanın verdiği gerçeklikle yanıt verir; bilgili olanlar ise bu bütçe matematiği içerisinde olanaksız olduğunu görerek cevaplar. Ama büyük çoğunluk bunun mümkün olmayacağını düşünür.</p>
<p>Şu an itibariyle bütçe açığı 141 milyar TL’ye dayanmış vaziyette. Nerede yılı kapatacağımız ise tam bir muamma. Gelecek sene için öngörülen açık ise 245 milyar TL. Takdir edersiniz onun da bu rakamda kalmayacağını bilmek mümkün ama nerede kapanacağını tahmin etmek güç.</p>
<p>Esasen cümle de kendi içerisinde bir illüzyonu barındırıyor. Çünkü konuşmayı bütün okuduğunuzda gerçeği görüyorsunuz. Fuat Oktay tam olarak diyor ki: “2021 yılında bütçe gelirleriyle ilgili mevzuatta öngörülen düzenlemeler dışında herhangi bir vergi oran veya miktar artışı öngörülmemiştir.”</p>
<p>Yani aslında Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 2021 yılında vergi artışı olmadığından bahsetmiyor. Tek haneli enflasyonların tartışıldığı ama bir türlü ulaşılamadığı 2020 yılbaşında insanlara yüzde 15,03 zam yapıp, yeniden değerleme oranını yüzde 23,5 belirleyen bir yaklaşımın aksi bir harekette bulunması da zaten mümkün değil.</p>
<p>Burada kritik oran, yılbaşından itibaren geçerli olacak ve iğneden ipliğe tüm maliyetlere yansıtılacak olan yeniden değerleme oranının kaç olacağıdır. Oktay, bunun dışında vergiye zam yapılmayacağını söylüyor.</p>
<p>İşin söylem tarafını bir kenara bırakırsak, bunun da gerçekleşmeyeceğini sanıyorum hepimiz biliyoruz. Muhtemelen şimdiden beklentiler aşağıya çekilmeye çalışılıyor. Çünkü yılbaşında insanlara ‘işinizin varlığına şükredin’ oyanayacaklarından şüpheniz, zam oranı belirlendikten sonra da sık sık zam yiyeceğimizinden kuşkunuz olmasın.</p>
<p>Bu nedenle enflasyon rakamlarını bile gerçeklerden kopartarak basmaya çalışan bir yaklaşım sergileniyor. Buna rağmen tek haneyi görmeyeceği neredeyse kesinleşmiş bir enflasyonla insanlara iş korkusu yaşatarak nasıl zam sunacakları büyük bilmece.</p>
<p>Dünya Ekonomik Forumu’nun son yayınladığı araştırmaya göre dünyada bir yıl içerisinde işini kaybedeceğini düşünenlerin ortalama oranı yüzde 54. Bu rakam, araştırmada Türkiye açısından yüzde 64 çıkıyor. Bana kalırsa bu bile iyimser bir oran</p>
<p>Fakat şu bir gerçek ki, pandemi sürecinde tamamen yalnız bırakılıp kaderine terk edilen, 39 TL ile geçinmesi istenen, işini kaybetme korkusu yaşayan insanların olduğu bir fotoğrafta istenmeyen birçok şeyi kabul ettirebilirsiniz.</p>
<p>Esnek çalışmadan kıdem tazminatına kadar bir çok çözümsüz dosyanın yeniden gündeme gelmesinin nedeni de zaten bu. 2021 senesi işsizliğin, enflasyonun ve doların çok konuşulduğu, hak kayıplarının gündeme geldiği, af ya da yapılandırma fırtınalarına tutulduğumuz ve sürekli zam ile yaşadığımız bir sene olarak bizi karşılamaya hazırlanıyor.</p>
<p>Peki bu gerçekleri söylemek yerine embedded gazetecilik yapan medya, 21 Ekim Dünya Gazeteciler Günü’nde açıklamayı nasıl veriyor? 2021 senesinde vergi artışı yok. Oysa Atatürk 1929 senesinde ne diyor?</p>
<p>“Gazeteciler gördüklerini, düşündüklerini, bildiklerini samimiyetle yazmalıdır.” Düşündüklerinden geçtim, duyduklarını, hesapsız, birilerini kızdırmama kaygısı taşımadan ve doğru yansıtsalar ona bile razı olacak noktaya geldik. Yazık…</p>
Çetin Ünsalan