<p>Merkez Bankası Başkanı yılın üçüncü enflasyon raporunu açıkladı. Hiç rakamlara girmeden bir iki temel noktanın üzerinde duracağım. Öncelikle rapora baktığınızda dünyadaki ticaret savaşlarını ve korumacılığı yok sayıp dış satımların artacağı ihtimali üzerine hesap yapıp, iç piyasayı daraltarak enflasyonu düşüreceğini öngören bir fotoğraf var.</p>
<div class="bilge-yaziust"> </div>
<div class="bilge-yaziust">
<p>Açıklama, aşağı yönlü enflasyondan artacak para arzı beklentisine kadar tam bir hayal ürünü ve niyetle gerçeği karıştırmış bir manzumeden ibaret. Bu yönüyle de açıklamaya bir rapor demek çok iddialı ve bilimi zorlayan bir söylem olacaktır.</p>
<p>Şu çok açık ki, gerçekçi olmayan verilerle, kağıt üzerindeki gerçekleşmelerle nüfusun yüzde 1’ini inanmasa da tatmin etmiş gözükebilirsiniz. Çünkü bu işlerine de gelebilir. Ama yüzde 1’i ikna ettiğiniz kağıt üzeri verilerle yüzde 99’u yönetemezsiniz.</p>
<p>Çünkü o geniş kitle sokakta yaşadığı enflasyondan alım gücüne, parasının nasıl değer kaybettiği gerçeğinden ithal ürün baskısına kadar her şeyi iliklerine kadar yaşıyor. Yeni borç bulamadığı gibi, faizleri düşürmüş gözüktüğünüz bir sınır içinde, gerçek faiz oranlarıyla krediye başvurduğu anda karşılaşıyor ve onu yaşıyor.</p>
<p>Yani günün sonunda ekonomi ceptir ve cep finanse edilemediği sürece yalan kabul etmez. Bakın size başka bir yerden örnek vereyim ve ekonominin ne durumda olduğunu biraz daha ortaya koyalım.</p>
<p>Soru şu: 200 TL’ye 3 lahmacun 2 ayran satın alır mısınız? Peki 80 TL’ye 2 kahve içer misiniz? Bazılarının Bodrum’da 70 – 80 TL’ye lahmacun satması olay olmuştu, hatırlarsınız ama ekstrem bir örnek. Yani geneli ilgilendiren bir durum değil.</p>
<p>3 lahmacun 2 ayran için ne verirsiniz? En kaba noktada yeseniz 30 – 35 TL… İki kahve için ne ödeme yaparsanız itiraz etmezsiniz? 6 TL’den 12 TL… Şimdi bunu anlatan esnaf bir arkadaşımın yaşadığını sizinle paylaşıyorum.</p>
<p>Eşiyle yurtdışına gidiyor ve para birimlerini değiştirerek bu rakamları ödüyor. Yani bulundukları ülke açısından baktığınızda pahalı değil. Ama TL gücüne çevirdiğinizde 3 lahmacun 2 ayran için 200 TL, iki kahve için de 80 TL ödüyor.</p>
<div class="bilge-content-1"> </div>
<div class="bilge-content-1">
<p>Elbette ‘her şey yolunda’ diyenlere de hürmetlerini sunmaktan, kulaklarını çınlatmaktan imtina etmiyor. Çünkü ekonominin gerçeği bu. Tur operatöründeki yetkili de Merkez Bankası Başkanı kıvamında…</p>
<p>Parayı Avro’dan TL’ye çevirmeyin işin içinden çıkamazsınız diyor. Ama günün sonunda ödenen rakam 280 TL… 45 TL muamelesi mi yapalım? Aslında bu örnekten yola çıkarsak, Merkez Bankası’nın enflasyon raporu bize bunu söylüyor. ‘Alım gücünü boş verin rakama bakın.’</p>
<p>Yine tekrar edeyim: Yüzde 1’i işine geldiği için ikna etmiş gözükeceğiniz kağıt üzeri rakamlarla yüzde 99’u ikna edemezsiniz. Çünkü ekonomi istatistikte değil, ceptedir.</p>
</div>
</div>
Çetin Ünsalan