<p><em><strong>Virüs süreci gerek ülkemizde, gerekse de dünyada ekonomiler üzerinde henüz hesaplanamayan büyük bir hasar bıraktı. Bundan da daha doğal bir durum olamaz. Bir tarafta duran ekonomiler, diğer tarafta artan giderler bir şekilde ekonominin çıktısı olarak önümüze gelecek.</strong></em></p>
<p>Fakat 2 binli yıllarda büyük yanlışlar yapan ve ekonomiyi finans piyasalarına, hatta bir tık daha üstü türev piyasalar üzerinden sanal ekonomiye teslim edenlerin, karşılıksız arz yaratıp, kredi mekanizmasıyla bunu besleyeceği hayaline kapılanların ve sorunu büyütenlerin, bugün tüm sorunu virüs yaratmış gibi davranmasını samimi bulmuyorum.</p>
<p>Virüs meselesi gündeme gelmeseydi de, dünyada artan bir korumacılık, finansın güvenli limanlara çekilmesi, varlık balonu, insan kaynağı algısının farklılaşması, ticaret savaşları, hatta daha sonrasında köşe kapmak adına yaratılan jeopolitik riskler gündemdeydi.</p>
<p>Lakin tüm bunların 2008 yılına kadar normal mal ve hizmet üretimiyle yaratılan ekonominin 10 katı büyüklüğünde bir sanal ekonomi yaratmasına neden olanların itirafıyla ortaya çıkması zordu.</p>
<p>Zaten sırf bu gerekçeyle son yıllarda tüm dünyada merkez bankaları kötü çocuk. Yıllarca sahte refah üzerinden bunu oya tahvil eden siyasiler, fatura ödenmeye geldiği noktada yanlış yaptıklarını kabul etmek yerine, merkez bankalarını kurban olarak seçtiler.</p>
<p>Hatta meseleyi de o kadar güzel pazarladılar ki, ‘merkez bankaları bağımsızdır’ vurgusunun üzerinden işin içinden sıyrılmaya kalktılar. Çünkü bu rezaletin siyasi sonuçları olacaktı. Oysa defaten dile getirdiğim gibi, merkez bankalarının bağımsızlığı uygulamaya yöneliktir.</p>
<p>Ülkelerin ekonomi rotasını siyasiler belirler ve bu hedeflere ulaşılmasında merkez bankaları enstrümanları konusunda bağımsızdırlar. Ama mesele bu boyutuyla tartışılsaydı, siyasetin boyaları dökülecekti.</p>
<p>Onun yerine söz dinlemeyen yaramaz çocuk algısıyla merkez bankalarını öne sürdüler. Yine de dünyada arz daralması gerçeği, işsizliği de tetikleyen bir fırtına olarak ülke ekonomilerinin üzerine doğru geliyordu.</p>
<p>İşte tam bu aşamada virüs ortaya çıktı. Virüs nasıl ortaya çıktı; bunun sorumlusu kim bilemem. Komplo teorileri, biyolojik silah iddiaları vesaire de benim işim değil. Bilerek ya da bilmeden ortaya çıkmış bu virüs bir vaka.</p>
<p>Öylesine büyük bir vaka ki, hiçbir jeopolitik riski görmeyen finans piyasaları daha iddiasının üzerine atladı. Ne gariptir ki, bugün de sıkıştıkları noktada aşı havucuyla gelen iyimserliğin üzerine atlıyorlar.</p>
<p>Oysa gerçek şu: Dünya ekonomisi hasta... Virüsten önce de hastaydı. Bu hastalığı da 2 binli yıllarda bizde de, dünya da tercih edilen ekonomi politikaları yarattı. Şimdi bir de buna virüs sürecinin faturası eklendi.</p>
<p>Çözüm mü konuşacağız? Birbirimizi aldatarak bu işin içinden çıkamayız. Bunu kabul edeceğiz, sorunu ortaya koyacağız; sonra tartışacağız. Lafın özü virüse battaniye muamelesi yapmayın. Bu eser, bizde de dünyada da yanlış ekonomi politikalarına ve onu uygulayanlara aittir.</p>
Çetin Ünsalan