Yanlışta ısrar niye?

06-08-2021

719 OKUNMA

Türkiye, dünya iktisat tarihine geçecek bir kavram üzerinden ekonomik açmaza doğru sürükleniyor. Dünden bugüne suyu tersten akıtmak istercesine, elinde olmayan ekonomik güçle, güçlüymüş gibi yaparak sadece faturayı arttırıp konuşuyor. Faiz bir ekonominin elbette en büyük belasıdır. Yaşam maliyetlerinden üretim maliyetlerine, kaynağın pahalı hale gelmesine neden olur. Fakat resmi tersten okursanız, sadece yanılgınıza yanılgı eklersiniz. Cumhurbaşkanı Erdoğan ısrarla faiz düşerse enflasyonun düşeceğini söylüyor. Bilmeden mi söylüyor yoksa bu bir dolar / TL oyunu mu açıkçası artık çözmekte güçlük çekiyorum. Herkes bilir ki enflasyon bir neden, faiz sonuçtur. Nedenler değişmeden sonuçlar değişmez. Nedeni sorgulamayıp sonucu değiştirmeye kalkarsanız da sürekli ekonomik bedel ödersiniz. Son olarak yükselen enflasyon karşısında ağustos ayı itibariyle faizi düşürüp enflasyonu da gerileteceklerini ifade etti. Bu teze Cumhurbaşkanı’nı kim ikna etti bilmiyorum ama külliyen yanlış ve bu yanlışta da ısrara devam ediyor. Siz artı veren bir ekonomi yaratmıyorsanız; ithalat kaynaklı ürünlere ve sıcak, yani daha doğrusu borç paraya dayanarak büyümeye çalışıyorsanız para bulduğunuz kadar bu işi götürebilirsiniz. Bugün işin gitmediği de gerçek. Neyin karşılığı olduğu bilinmeyen uçaklarla gelen para iddialarını bir kenara koysak bile, Türkiye ekonomisinin açıkları öyle 3-5 milyar dolarla sürdürülmekten çok uzak noktaya düştü. Ayrıca yönetimsel bir hata var. Diyelim ki faiz düşerse enflasyonun düşeceğine gerçekten inandınız ve bunu da uygulamaya koyma hedefiniz var. Bunu bir ay önceden söyleyip, lobi diye nitelendirdiğiniz grupların pozisyon almasını sağlamazsınız. Tam bir acemilik. Yok; düşürmeye niyet yok da dolar üzerinden spekülatif yönetim hedefleniyorsa o daha vahim bir tablo. Hem faiz hem dolar faturasını, maliyet olarak ülkeye yüklersiniz. İyi polis, kötü polis oynanıyorsa da, kusura bakılmasın o durağı geçeli çok oldu. Nietzsche’nin bir sözü vardır: “Bir kere yanlış trene bindiyseniz; koridordan ters tarafa yürümenin hiçbir faydası yoktur.” Ekonomi yönetiminin birinci elden yaptığı en büyük hata bu. Bindiğiniz tren yanlış. Edirne trenine binip, Ankara’ya varacağınızı umamazsınız. Hiçbir rasyonel karşılığı olamayan faiz / enflasyon teorisi ters yola girip, herkesin ters gittiğini düşünen fıkradaki Temel’in durumundan farklı değil. Ortada bir terslik var. Ama Çoruh Nehri üzerine kurulucak, hiçbir fizibilitesi tutmayan, görevsiz, gösteremelik barajları suyun akışına tersten dizen ve böylece baraja ihtiyacı olduğunu düşünen, düz dizse ikinci barajdan sonra ortada muhtemelen akıtacak su bulamayacağını fark etmeyen bir yaklaşımın faiz enflasyon ilişkisini böyle anlamasını da açıkçası garipsemiyorum. Bir hokus pokus ekonomisi uygulanıyor ve herkesin de buna inanması isteniyor. Ama unutmayın her sihirbazlığın aslında bir hilesi vardır. Yani hiçbir şey gerçekten yok olmaz, sadece ustaca saklanır. Lakin oyunun sonunda bir diğer gösteri için saklandığı yerden de çıkarılır. Örnek mi? 19 Haziran 2013 tarihli Dünya Gazetesi’nde bir haber var. 5 yıllık plana göre öngörü dolar / TL’nin 1,97 TL olacağı…. 05 Ağustos 2018 tarihinde dolar / TL kuru 5,08… 2018’den sonra hatırlayın dolar ile ilgili neler konuşulduğunu… Bu bir dış mihrak oyunuymuş da, spekülatörler ekonomi üzerinden bize baskı yapıyormuş da, dolar kısa süre içinde 2,5 TL’yi görecekmiş de… Bunları söyleyenlerden bazıları halen üst düzey yönetici ya da danışman olarak görev yapıyor. Yıl 2021, aylardan ağustos dolar/TL’de 8,50’ye düşmüş muamelesi yapılıyor. Yanlışta ısrar bir yerde değil ki… Ama fatura hep Millet’e çıkıyor. Bilmem anlatabildim mi?